ตอบโจทย์ธุรกิจอาหารกล่อง กล่าวได้ว่าในสังคมยุคปัจจุบัน ธุรกิจอาหารกล่อง นับได้ว่าเป็นธุรกิจที่สามารถตอบสนองความต้องการของคนเมืองได้ดีที่สุด เพราะเสิร์ฟง่าย ขายคล่องและมีโอกาสรวย เนื่องด้วยอาหารกล่องเป็นอาหารที่มีการปรุงสุกสำเร็จรูปพร้อมรับประทาน อาหารกล่อง คือ อาหารที่มีการปรุงสุกสำเร็จรูปพร้อมรับประทาน บรรจุหรือแพ็คอยู่ในกล่องหรือบรรจุภัณฑ์ที่ได้มาตรฐาน ซึ่งไม่ครอบคลุมถึงอาหารแช่เย็น แช่แข็ง อาหารหาบเร่ แผงลอย หรืออาหารสำเร็จรูปแบบตักขายทั่วไป การให้บริการอาหารกล่องนับวันยิ่งจะเริ่มเป็นธุรกิจและมีการขยายตัวมากขึ้น อันเนื่องมาจากปัจจัยทางสังคมและชีวิตที่วุ่นวายของคนเมืองจึงไม่มีเวลาอยู่หน้าเตาเหมือนสมัยก่อน และผู้หญิงสมัยใหม่ต่างก็ต้องออกไปทำงานนอกบ้านและต้องดิ้นรนหาเงินมาช่วยครอบครัวอีกแรงหนึ่ง ทำให้การพึ่งพาบริการข้าวกล่อง เป็นอีกหนึ่งตัวช่วยของคุณแม่บ้าน ที่จะช่วยประหยัดเวลาไปทำอย่างอื่นได้ ด้วยปัจจัยเหล่านี้จึงเป็นที่มาของธุรกิจอาหารกล่อง ที่เข้ามาเติมความต้องการของผู้บริโภคของคนเมืองได้เป็นอย่างดี โดยเฉพาะในช่วงเวลาที่มีความเร่งด่วน เช่น ในช่วงเช้า กลางวันหรือช่วงเย็น โดยอาหารกล่องจะสามารถหาซื้อได้ง่ายและมีหลายรูปแบบ อาทิ อาหารกล่องเมนูทั่วไป อาหารกล่องแนวปิ่นโต(สำหรับครอบครัว) อาหารกล่องสำหรับการจัดเลี้ยง งานสัมมนาหรืออีเวนท์ต่างๆ เป็นต้น นอกจากนี้แล้ว ในส่วนของเมนูอาหารก็มีอยู่หลากหลายประเภทเช่นกัน ไม่ว่าจะเป็นอาหารตามสั่ง อาหารฝรั่ง อาหารญี่ปุ่น อาหารจีน อาหารตามเทศกาลอย่าง อาหารเจ อาหารมังสวิรัติและที่ได้รับความนิยมอย่างมากอีกอย่างหนึ่งในปัจจุบัน คือ อาหารเพื่อสุขภาพหรืออาหารเพื่อควบคุมน้ำหนักและอาหารเพื่อผู้ป่วยเฉพาะโรค เป็นต้น อาหารกล่องเป็นธุรกิจที่ค่อนข้างทำกำไรสูง คือ ให้ผลตอบแทนประมาณร้อยละ 40 ของต้นทุนรวม หากผู้ประกอบการสามารถสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับเมนูอาหารที่นำเสนอได้ก็ยิ่งจะมีรายได้เพิ่มขึ้นเช่นกัน โดยเฉพาะอย่างยิ่ง เมนูอาหารที่มีความโดดเด่นจากสินค้าประเภทเดียวกันที่วางจำหน่าย ซึ่งอาจจะมาจากตัววัตถุดิบที่มีความพิเศษ พิถีพิถันหรือบรรจุภัณฑ์ที่ดูสะอาด สวยงามสะดุดตา เป็นต้น กลุ่มลูกค้าเป้าหมาย กลุ่มลูกค้าหรือเป้าหมายส่วนใหญ่จะเป็นกลุ่มผู้บริโภคที่ไม่สะดวกจะทำอาหารเพื่อรับประทานเองได้ที่บ้าน ได้แก่ 1.กลุ่มพนักงานสำหนักงานหรือออฟฟิส กล่าวคือ เป็นกลุ่มผู้บริโภคเป้าหมายหลักของธุรกิจนี้ เนื่องจากเป็นกลุ่มที่ต้องทำงานตั้งแต่เช้าและเลิกงานในช่วงเย็นไปถึงดึก เวลาในการประกอบอาหารเพื่อรับประทานจึงมีน้อย และค่อนข้างเหนื่อยล้าจากงานประจำ ทำให้ชีวิตโดยส่วนใหญ่จำเป็นต้องพึ่งพาอาหารสำเร็จรูปพร้อมทานอย่าง อาหารกล่อง อยู่บ่อยครั้ง โดยเฉพาะมื้อเช้าและกลางวัน สำหรับเมนูอาหารกล่องที่ถือว่าเป็นที่นิยมสูงสุดจะเป็นเมนูอาหารพื้นฐานแบบทั่วไป อาทิ ผัดกะเพรา ข้าวผัด ผัดพริกแกง ผัดซีอิ้ว ข้าวเหนียวหรือข้าวสวยเมนูหมูทอด เมนูไก่ทอด เมนูข้าวไข่เจียวหมูสับ เมนูข้าวเหนียวนุ่มหมูฝอย+หมูแผ่น เป็นต้น (ดูวิธีทำในบทถัดไป) อันดับต่อมาเป็นเมนูที่มีความพิเศษมากขึ้นอาทิ อาหารฝรั่ง จีน ญี่ปุ่น(เบนโตะ) และเมนูเพื่อสุขภาพ อาทิ อาหารที่ใช้วัตถุดิบที่ดีต่อสุขภาพ อาทิ ข้าวกล้อง อาหารออร์แกนิค เป็นต้น 2.กลุ่มผู้บริโภคที่มีความต้องการอาหารเพื่อสุขภาพ กล่าวคือ ส่วนใหญ่มักเป็นผู้บริโภคที่ต้องการอาหารที่มีความพิเศษ ได้แก่ - กลุ่มที่ต้องการอาหารเฉพาะเจาะจง เช่น ผู้ทานอาหารเจ อาหารมังสวิรัติ ควรเป็นอาหารที่ปราศจากเนื้อสัตว์ และของงดเว้นต่างๆ ที่กำหนดไว้ อย่างเคร่งครัด - กลุ่มผู้ที่ต้องการควบคุมน้ำหนัก เช่น อาหารที่นำเสนอควรเป็นอาหารที่ผ่านการวิเคราะห์ถึงจำนวนแคลอรี่ในแต่ละมื้อ มีการใช้วัตถุดิบที่ดีมีคุณภาพสูงและควรมีข้อมูลรายละเอียดให้ผู้บริโภคได้รับทราบ ซึ่งเมนูพิเศษเหล่านี้ผู้ประกอบการสามารถกำหนดราคาตามความเหมาะสมได้ เป็นสินค้าที่มีความแตกต่างจากสินค้าของคู่แข่งที่วางขายทั่วไปตามท้องตลาด เนื่องจากผู้ซื้อมีความเต็มใจที่จะจ่ายเพื่อคุณประโยชน์ที่แฝงอยู่ในตัวผลิตภัณฑ์ 3.กลุ่มผู้ป่วยเฉพาะโรค กล่าวคือ เป็นกลุ่มผู้บริโภคที่ให้ความสำคัญกับอาหารที่ต้องรับประทาน อาทิ กลุ่มผู้ป่วยโรคเบาหวาน โรคไต โรคอ้วน เป็นต้น ทำให้ต้องมีการวางแผนเมนูอาหารในการรับประทานแต่ละมื้ออย่างเข้มงวด เพื่อลดภาวะเสี่ยงต่อโรค จังควรมีการวางแผนประกอบการอาหารอย่างเข้มงวด ซึ่งผู้ประกอบการอาจจะต้องมีการสอบถามลูกค้าก่อนว่า มีข้อจำกัดอะไรบ้างในการรับประทานอาหาร ก่อนจะแนะนำหรือนำเสนอเมนูอาหารแก่ลูกค้า เช่น เมนูอาหารลดความหวาน เมนูอาหารลดความเค็ม เป็นต้น ศูนย์วิจัยกสิกรไทย ได้ทำการวิเคราะห์ถึงจุดแข็ง จุดอ่อน โอกาส และอุปสรรคของการดำเนินธุรกิจอาหารกล่อง เพื่อเป็นทางเลือกให้ผู้ประกอบการ SMEs สามารถนำมาประกอบการตัดสินใจเพื่อลงทุนและการวางแผนต่อยอดพัฒนาธุรกิจได้ในระยะต่อไป โดยขออนุญาตคัดลอกนำรายละเอียดเสนอดังต่อไปนี้ จุดแข็ง 1. เป็นธุรกิจที่ตอบโจทย์ไลฟ์สไตล์คนเมือง ที่เน้นความสะดวกสบาย ง่ายและรวดเร็ว มีข้อจำกัดด้านเวลาในการประกอบอาหาร ทำให้ความต้องการบริโภคอาหารกล่องเพิ่มขึ้น 2.ภายใต้ราคาที่ไม่สูงมากและเมนูอาหารที่ค่อนข้างหลากหลาย ทำให้อาหารกล่องเป็นทางเลือกที่น่าสนใจแก่ผู้บริโภค โดยเฉพาะในช่วงเวลาเร่งด่วนอย่างมื้อเช้าและกลางวัน 3.ธุรกิจไม่ซับซ้อน ใช้เงินลงทุนไม่สูง อาศัยฝีมือในการทำอาหารประสบการณ์ในวางแผนธุรกิจเป็นสำคัญ จุดอ่อน 1.อาหารกล่องมีแนวโน้มเน่าเสียได้ง่าย จากสภาพอากาศ/อุณหภูมิหรือการขนส่งที่ไม่เหมาะสม อีกทั้งหากลูกค้าไม่มาก สินค้าจะเหลือเยอะ ทำให้ขาดทุนได้ง่าย 2.คู่แข่งในธุรกิจมีแนวโน้มเพิ่มจำนวนมากขึ้น ทั้งผู้ประกอบการที่มีชื่อเสียงมานาน คู่แข่งรายย่อยใหม่ๆ รวมไปถึงธุรกิจอาหารกล่องพร้อมทานรายใหญ่ที่เริ่มส่งเมนูอาหารมาตีตลาดในช่องทางโมเดิร์นเทรดมากขึ้น 3. รูปแบบของเมนูอาหารกล่องที่วางจำหน่าย ไม่ค่อยมีความแตกต่างกันมากนัก ทำให้เลียนแบบกันได้ง่าย โอกาส 1.เป็นช่องว่างทางธุรกิจสำหรับผู้ประกอบการที่มีไอเดียแปลกใหม่ ในการนำเสนอเมนูที่หลากหลาย โดยเฉพาะเมนูเพื่อสุขภาพ (ควบคุมน้ำหนัก/มังสวิรัติ) และเมนูสำหรับผู้ป่วยเฉพาะโรค ซึ่งเป็นการเพิ่มมูลค่าให้กับเมนูอาหารแบบเดิมๆ 2.หากผู้ประกอบการมีสถานที่จัดจำหน่ายในทำเลที่ดี อาทิ ย่านออฟฟิสหรือแหล่งชุมชน จะทำให้ได้ลูกค้าขาประจำ/ขาจร มาใช้บริการเป็นจำนวนมาก 3.หากมีความพร้อมด้านเงินทุนและบุคคลากร สามารถพัฒนาต่อยอดไปถึงรูปแบบการทำธุรกิจแบบเดลิเวอร์รี่ ส่งตรงถึงบ้านได้ อุปสรรค 1.ราคาวัตถุดิบที่ใช้ในการผลิตมีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่ง วัตถุดิบที่ใช้ในการประกอบอาหารและบรรจุภัณฑ์ เป็นข้อจำกัดอย่างหนึ่งของการบริหารค่าใช้จ่าย และการกำหนดราคา 2.การปรับขึ้นราคา อาจส่งผลต่อการตัดสินใจซื้อของผู้บริโภค โดยเฉพาะเมนูอาหารทั่วไปที่คล้ายคลึงกับคู่แข่ง 3.ผู้บริโภคมีทางเลือกในการบริโภคมากขึ้น หากสินค้าไม่มีความโดดเด่น หรือรสชาติไม่ถูกปาก ผู้บริโภคอาจหันไปบริโภคอาหารประเภทอื่นทดแทนได้