ธรรมะเป็นของปัจจัตตัง คือ เป็นเรื่องราวความจริงเฉพาะบุคคล ความจริงเกิดขึ้นกับใครก็เป็นของคนๆนั้น จะต้องรับรู้รับทราบด้วยตนเองเอง ปรากฏมันหลากหลายเรื่อง หลากหลายอาการ หลากหลากหลายอารมณ์ แต่ละอย่าง แต่ละอาการ แล้วแต่เป็นเรื่องที่เกิดขึ้นจริง คือ เราประสบกับเรื่องนั้นจริง