กสิณ คืออารมณ์ของการปฏิบัติกรรมฐาน เมื่อบุคคลเจริญกรรมฐานในลักษณะที่อาศัยธาตุทั้ง ๑๐ นำมาเป็นอารมณ์ ในการใช้เป็นกสิณหรือการเพ่งให้เกิดนิมิตขึ้น แล้วอาศัยนิมิตทั้งหลายเหล่านั้นเป็นอารมณ์ของกรรมฐาน ในสมัยก่อนพระอาจารย์ต่าง ๆ จะอาศัยเพียงธาตุ ๔ เท่านั้นเป็นอุบายในการฝึก ใช้กสิณในสิบอย่างนี้อย่างใดอย่างหนึ่งเป็นเครื่องพิจารณา การฝึกอบรมกสิณ ๑๐ อย่างนี้มีทั้งคุณและโทษต่อบุคคลผู้ฝึกอยู่เป็นจำนวนมาก ในขณะเดียวกันต้องใช้โยนิโสมนสิการคอยควบคุมในการฝึกหัดปฏิบัติแล้วพิจารณาให้รู้แจ้งแทงตลอด บางรูปสามารถเข้าถึงธรรมขั้นรู้วาระจิตของคนอื่นเรียกว่า เจโตปริยญาณ สามารถกำหนดรู้ใจคนอื่นได้